BACHGEN O BWLLHELI AR FWRDD Y BULWARK.

Ymysg y rhai a gollodd eu bywydau yn ninystr affortunus y rhyfel-long Bulwark yr oedd Lieutenant Hugh R. Hughes, Gwylfa, St. Peters Terrace, Pwllheli, ac efe ond bachgen ieuanc 31 mlwydd oed ac yn hawddgar a hoffus gan bawb yn y dref. Ail fab ydoedd i'r diweddar Capten Henry Hughes (Venus) a Mrs Hughes, Salem Terrace, Pwllheli, a brawd i Mr. Jones Hughes, Grocer, Tower Stores, Pwllheli.

Pan gyrhaeddodd y newydd am ddinystr y llong nos lau, pellebrodd Mr. Jones Hughes i ymholi ynghylch ei frawd, a chaed atebiad oddiwrth yr awdurdodau milwrol fod yn ofidus ganddynt ddweyd na bu i'r un o swyddogion y llong gael eu hachub. Bu Mr. Hughes yn gwasanaethu fel swyddog dan gwmni y Canadian Pacific, ac onibai iddo ymuno a'r Llynges ddeunaw mis yn ôl buasai ar fwrdd y Llong Empress of Ireland pan gyfarfyddodd a'i diwedd. Mewn llythyr a ysgrifenodd i'w frawd yn ddiweddar adroddai am yr ymosodiadau a wnaed ar ei long gan submarine y gelyn. Yr oeddynt un tro wedi gwneyd ymgais i ddinystrio y llong ond llwyddasant trwy fedr mawr i'w hosgoi o ryw ychydig droedfeddi. Datganodd ei ofnadwyaeth y byddai ei gorph yn ymborth i bysg y mor cyn hir; ond nid oedd neb yn meddwl fod hyny mor agos.

Bu ei chwaer Miss J. B. Hughes, yr hon oedd yn aelod o Gymdeithas y Groes Goch yn Belgium, mewn helyntion mawrion, yr oedd yn gofalu am y cleifion yn Brussels a chymerwyd hi yn garchares gan y gelyn, ond cafodd ei rhyddhau a chyrhaeddodd adref yr wythnos ddiweddaf. Bydd ini glwyed hanes ei threialon yn llawn yr wythnos nesaf.

Bodola cydymdeimlad cyffredinol a'r teulu yn eu profedigaeth. Bu i Lieutenant Hughes anfon llythyrau dyddorol iawn i'w chwiorydd yn Gwylfa. Pwllheli, a'i frawd Mr. Jones Hughes, Tower Stores, Pwllheli, y rhai sydd yn dangos teimlad mor wrol a hunan-aberthol sydd yn meddianu ein mor-filwyr.

Mewn llythyr a anfonodd o Portsmouth ar Gorphenaf y 27ain dywed: "Yr wyf yn ysgrifenu yn awr rhag ofn na chaf gyfleustra eto. Bydd i ni mae'n debyg gel ein galw allan heddyw'r prydnawn. Edrycha pethau yn bur ddifrifol. Yr oedd yllongau dinystriol Germanaidd yn ddigon hyf i hwylio trwy yr afon heddyw. Os mai allan yn chwilio am gyfle i ymladd y maent, by gum bydd iddynt ei chael. Y mae fy ngwaed yn berwi ynof. Yr wyf newydd anfon cais i'r Morlys i ofyn os y tyr rhyfel allan a gaf fi aros ar y Bulwark, gan fod arnaf eisiau bod "yn nghanol yr ymladd." Cofier mai perthyn i'r Canadian Pacific yr oedd ef ac nad oedd ei dymor yn y Llynges ond dwy flynedd. Aiff yn mlaen i ddweyd ei fod wedi bod yn ymladd a'r Germaniaid yn ei feddwl trwy'r boreu, ac fod ei freuddwyd ef fel rheol yn cael ei sylweddoli.

Mewn llythyr, dyddiedig Awst y pumed, ysgrifena i Mr. Jones Hughes, ei frawd. Ar ôl ei hysbysu ei fod yn cael ei lythyrau yn iawn a'i anog i ysgrifenu iddo dywed, "Y mae y rhyfel wedi ei chyhoeddi. Ni bu erioed adeg fel yr un presenol ac yr ydym yn barod fel un gwr. Y mae llawer o bethau na wiw i mi eu datguddio i chwi er na wn y rheswm paham gan fod y 1st Battle Squadron wedi gadael y porthladd yma (Portland) tuag awr yn ôl. Yr oedd yr holl dref yn eu gweled ar gymeradwyaeth oddiar y llongau yn fyddarol. Chwareuai y seindorf y "Rule Britannia" (Duw a'n bendithio), a chaneuon eraill. Yr oeddynt mae'n debyg yn myned i flaenori y milwyr i Ffrainc, a bydd i ninau eu dilyn ar fyrder. Yr unig beth a all brofi yn ddinystriol i ni ydyw y submarines. Ond nid ydym yn eu hofni o gwbl. Yr wyf yn dyfalu yn mha le y mae colyn angeu pan y mae un yn ymladd dros ei wlad. Ni allaf fi ddymuno well marwolaeth. Os y bydd i rhywbeth ddigwydd i mi bydd fy motor bicycle yn eiddo i ti. Meddylia am danaf pan fyddi yn reidio tua'r Bwlch (Llanengan). Mae'n bosibl y bydd dy frawd yn ymborth i'r pysgod."

Cydymdeimlir yn fawr a'r teulu oll yn eu profedigaeth lem. Bu iddynt yn ddiweddar golli eu mam. Heblaw Mr. Jones Hughes grocer, a Nyrs Hughes, Llundain. erys Mrs. Ifor Evans. Metropalitan Bank. Bangor, a Miss Laura Hughes. Gwylfa, Pwllheli, o'r plant.

Herald Gymraeg 01/12/1914